De derde aflevering van het derde seizoen van “De Hokjesman” is getiteld: “De Professoren”, en speelt zich af op het terrein van de universiteit van Leiden. Dit verhaal is mijn reactie hierop. Ik gebruik de ruimte van mijn eigen blog om een en ander neer te schrijven want een tweet op Twitter is niet voldoende. De blog-titel “De Macht van Kerk en Staat” klinkt niet populair, en ik had, om veel lezers te krijgen, dit verhaal daarom beter “De hokjesman en het Paard van Troje” kunnen noemen. Toch niet dus, omdat ik op de eerste plaats gewoon het een en ander kwijt wil, puur en alleen voor mijzelf.
De Professoren
Net zo min als “de” Nederlander bestaat, bestaan “de” professoren. Wat ik gezien heb zijn inderdaad “de” professoren van de Universiteit van Leiden, maar zelfs daartussen zijn er die het verschil maken. Die universiteit van Leiden als geheel is voor mij vergelijkbaar, zonder enige twijfel, met een totalitaire staat. Dit is niet een snelle conclusie, ik heb er lang over nagedacht, heb tijd genomen om te kijken en te luisteren, en te verwerken. Ik vraag mij af of studenten die zich daar inschrijven inderdaad weten, vooraf, waar zij in terecht komen, waar zij mogelijk in verstrikt raken. Ik kan me voorstellen dat er veel studenten overdonderd worden door de tradities, de wetten, de voorschriften, de regels, de macht. Het is een andere wereld, een ander “land” in Nederland, een totalitaire staat, binnen de democratische staat van Nederland.
De universiteit van Leiden is ook vergelijkbaar met de katholieke kerk zoals die ooit was in Nederland, hoe dan ook is de Universiteit van Leiden in vele opzichten vergelijkbaar met een streng traditioneel-religieuze groep, welhaast fundamentalistisch.
De herkenning van die Rooms Katholieke kerk, waar ik deel van geweest ben, erdoor geïmpregneerd, maakte mij letterlijk ziek. Hoezo dan?
Schift, de katholieke kerk, en Reve
Heel toevallig las ik in de afgelopen week een artikel in het online magazine Schift over de katholieke kerk, en nog een ander, over Reve, die immers ook door de katholieke kerk “gevoed” is. Ik heb erop gereageerd, moest ook daar een en ander kwijt, want de psychische terreur van macht en onderdrukking gaat ver, en werkt diep en (soms levens-) lang door.
Een en ander was dus al opgeborreld vanuit mijn verre verleden, uit de jaren vijftig. Ik reageerde aan een zeer grote zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dáárom ongewoon op deze Hokjesman uitzending: ik werd misselijk, werkelijk misselijk bij het ondergaan van die eerste vijf minuten, en moest stoppen. Gedurende de dag zakte die misselijkheid. Later, 12 uren later, waagde ik het opnieuw. Waarom? De Hokjesman als programma is voor mij een verzameling van ongelooflijk mooie mensbeschouwingen, en dus gaf ik het een tweede kans. Er moest iets zijn wat de moeite waard was.
Wetenschap: ingetogen nederigheid of trotse ijdelheid?
Ik had veel eerder ook al een trailer gezien. Daarin sprak o.a. professor Holger Gzella, en wat hij zei herkende ik van en in mijzelf, wanneer ik iets aan het uitzoeken ben, aan het uitbroeden ben, in mijn hoofd, hier, in Noorwegen, in mijn eigen stille ruimte, in een bijna mensloze omgeving. Net zoals hij. Als een kluizenaar. Die man zegt over wetenschap: “In essentie is het een oneindige ruimte van schoonheid en waarheid.”
Daarin, in die ruimte van Schoonheid is Licht, is totale dienstbaarheid aan de wetenschap het fundament van het onderzoek, geen competitiedrang, geen wedijver. Die wedijver, competitiedrang door Streberei naar de allerhoogste macht, of “erbij” willen horen, heb ik wel ervaren in de atmosfeer van alle overige scenes. De wijze waarop bijvoorbeeld Alfa, Beta en Gamma als studierichting en classificatie met elkaar vergeleken werden door de man die Wiskunde tot God heeft verklaard, was wis en zeker, ronduit hautain, zijn ideeën zijn de absolute top van wat arrogantie genoemd wordt. Pythagoras echter, de “vader” van de wiskunde, wist dat er meer is dan wiskunde, beter gezegd: dat wiskunde een deel is van een geheel en niet andersom. Als het aan die ene professor lag zou hij Pythagoras’ liefde voor o.a. ook muziek en filosofie als Gamma en daarmee als minderwaardig classificeren. Wat zou Pythagoras hierop te zeggen hebben. Iedereen die onderzoekt weet dat het geheel zoveel meer is dan de menselijke geest kan bevatten. De mens is te klein. Dat is geen valse bescheidenheid. Nederigheid is daarom zeer gepast, en nodig om echt onderzoek te verrichten. Ook eens te twijfelen. Twijfel was bij die wiskunde-professor absoluut afwezig.
Macht van kerk, staat en universiteiten
Macht heerst in Leiden, is afgod, het gouden kalf, en daarmee heerst ook de onderdanigheid aan die macht van het koninkrijk van de absolute ratio, gebaseerd op stof, materie. Dit totaal-plaatje is daarmee verworden tot een instituut dat vergelijkbaar is met een ordinaire, uitgedateerde religie, katholiek, zwaar katholiek, met paus, onfeilbaarheid, bisschoppen, gelovigen, én uitspattingen, carnaval. Zelfs dat is aanwezig. De rijtoer der professoren door Leiden in heuse rijtuigen met paarden, is in principe niet zoveel anders dan de optocht van Prins Carnaval door de straten van dorpen en steden in het zuiden des lands, zo minachtend beoordeeld door velen die aan die jaarlijkse Leidse optocht deelnemen, niet beseffend dat zij zelf een variant van het minachtend verworpen Carnaval ieder jaar opnieuw zelf creëren. Hoe blind kan men zijn.
De Trotse God van de Leiden Universiteit is Koning Eenoog, Koning Ratio. Die is getrouwd met Alfa, ja. Beta? Nou ja, wanneer het dan toch moet. Of was het andersom? Beta als 1e echtgenote, Alfa als mindere tweede, maar hoe dan ook: Gamma is te min, en is niet in tel. Niet materialistisch genoeg om te bevatten en te duiden met kneedbare handjes in verstofte hersenen. En ja, wetenschap wordt zelfs verhoerd. Om geld te verdienen. Daar wordt om geglimlacht.
Het woord ethiek is niet gevallen.
De Hokjesman en het Paard van Troje
Hoe dan ook is het een Paard-van-Troje-achtige documentaire geworden, een gewaagde, listige doch ethische, dappere, moedige en vastbesloten betreding door de Hokjesman en zijn team, van deze schier onneembare vesting, een zwaar bewaakt slot, mij, Nederland, de mogelijkheid gevend om mee te kijken in deze mij aan de Middeleeuwen herinnerende toestanden. De documentaire is een grote en hoogst belangrijke bijdrage aan de bewustmaking van mensen. Alleen door bewustmaking kan er een toekomst zijn, want die is behoorlijk donker, dankzij ook die achterhaalde werkwijze van universiteiten en wat er daar ontbreekt.
Tijd voor vernieuwingen op universiteiten
Tradities ondersteunen statische dogma’s en horen niet thuis in de dynamische denkwereld. Iedere professor of hoogleraar is een wandelend dogma: professoren en hoogleraren zijn onfeilbaar. Ze zeggen het zelf. Dit is dwaling ten top. Het wordt hoog tijd voor vernieuwing, voor een onszelf afvragen waar Koning Eenoog ons, mensheid, heeft gebracht. Het is beangstigend toevallig dat vanaf het begin van zijn regeerperiode de industrialisering is begonnen, en daarmee de klimaatverandering. De ondergang. Ik heb niets vernomen over toekomst, wereld, milieu, over de rol van de wetenschap daarin, hun taak. Dit is onze wereld prostitueren, er om glimlachen, ten behoeve van de wetenschap zoals zij die begrijpen, en daarmee schenden zij de ethische wetten en waarden die men pretendeert te begrijpen van wat wetenschap werkelijk is: “In essentie is het een oneindige ruimte van schoonheid en waarheid.” Dit wist één professor. Eén. Holger Gzella. Dat kon je zien, horen, hij straalde het uit. Dat was echt. Waar.
Click op het driehoekje in het midden van de video en ervaar het zelf. Dit fragment duurt van 37:57 tot 41:30 Daarna moet, om hetgeen Holger Gzella heeft gedeeld over wetenschap en zichzelf dieper in uzelf te kunnen laten doordringen, de video weer gestopt worden.
Het nawoord is aan Frederik van Eeden
Deze laatste paragraaf is geplaatst op 25 april, 2016, dus een dag na de publicatie van de originele bovenstaande “post”: poost. De reden is dat ik op 25 april, werkelijk totaal “toevallig” (lees verderop meer over dit woordgebruik), een bij alles waarover ik schreef passend, meesterlijk geschreven artikel las, in het reeds eerder genoemde online magazine Schift: “De Jekyll en Hyde in Frederik van Eeden“. Ik verwijs u hier heel graag naartoe, vanwege de daarin neergeschreven visie op natuur, industrialistatie, wetenschap en de mens. Er is daar door mij ook een reactie toegevoegd. Daarnaast past dit ook weer bij wat ik zelf al schreef in een andere post: Zelfkennis en waarheid.
Wonderlijk, hoe in de diepere denkwereld electromagnetische interacties plaats vinden die leiden tot wat door de oppervlakkige denkers toevalligheden wordt genoemd. Jammer hoe wij allen geleerd hebben om het taalgebruik van de oppervlakkinge denkers over te nemen als zijnde waar, en allesomvattend, zonder enige vorm van kritiek, of geleerd hebbende er eens vragen bij te plaatsen. Echter. Nemen we de gebezigde taal van de oppervlakkigheid niet over, dan kunnen we niet communiceren. Niemand begrijpt dan waar je het over hebt. Dus spreek je, gebruik je de taal van de oppervlakkige wereld, en probeer je via die gebrekkige “tools” wegen te creëren naar het diepere en werkelijke denken. Naar dat waar Helder Weten aanwezig is als Waarheid en Schoonheid. Licht.
Aanvullende informatie:
- Multerland: Science
- Multerland: Theology
- Multerland: Religions
- Multerland: Wholistic Science
- Schift (Maarten Slagboom): Een kruis slaan op het middenpad van de bioscoopzaal
- Schift (Maarten Slagboom): Reve bij schemer
- Universiteit Leiden: Leidse professoren door de ogen van de Hokjesman
- Leids Universitair Weekblad “Mare”: Op safari in de Leidse rimboe
- VPRO: De Professoren
- VPRO: De Hokjesman over seizoen 3
- Michael Schaap: Video Hokjesman Promo, seizoen 3
- LinkedIn: Michael Schaap
- Trailer: Alphabet, Angst oder Liebe, Erwin Wagenhofer
- Video: The purpose of education, Noam Chomsky
- Schift: De Jekyll en Hyde in Frederik van Eeden
- Rulof: Maskers en Mensen
- Vimeo: Holger Gzella – Een historisch cryptogram
- Vimeo: Holger Gzella – lijst
- VPRO: Ondersteboven, 8-delige documentaire over de roerige jaren 60
Header: een detail van Nuremberg chronicles, wikipedia
