Afbeelding: een compositie van een foto van de Noorse kunstschilder Marie Hauge, en een schilderij met Marie Hauge, van de Noorse kunstschilder Christian Krogh. Marie Hauge schilderde: Kijk, daar komt vader! Se, der kommer far!
“Kijk, daar komt vader!” “Se, der kommer far” is de titel van een populair Noors schilderij, waarvan zelfs de reproducties erg gewild zijn en voor een leuke prijs verkocht worden. Dan heb ik het over zo’n vijfentachtig euro, mits er ook een lijst omheen zit, althans, die ene had een nette lijst. Deze dus, 800 Kronen. Die is trouwens wel dubbel zo groot als die ik heb. Maar het is en blijft een kopie, ook al wordt er een extra foto toegevoegd met de signatuur. Een kopie heeft ook een signatuur. Een gekopieerde handtekening.
FRETEX
Ik heb er ook een, en de lijst is misschien nieuw, maar voor het lijken van “echt” is die lijst lelijk oud gemaakt, zo lelijk dat ik die weggelaten heb (zie foto). Dat de lijst lelijk was/is maakte me niet uit. Ik vond het schilderij erg mooi. Althans, ik dacht dat het een schilderij was, maar het bleek nep. Kocht het voor ongeveer vijftien euros, geen geld dus, bij Fretex, een geweldige fijne winkel in Gol (Goel) met tweedehands spullen. Je kunt er bovendien gezellig wat eten of drinken op en aan meubilair dat te koop staat, in bankstellen, fauteuils, prachtig soms!, ook niet altijd echt goedkoop, maar kwalitatief top. Er is ook kleding te koop, zelfs ooit-dure design kleding, sportkleding, zeer hoge kwaliteit, vaak beter dan nieuw in een normale winkel, gordijnen, tafelkleden vloerkleden, speelgoed, kinderkleding, schoenen, boeken, serviesgoed….
Terwijl ik aan een nog lege tafel met vier stoelen en een mooi blauw tafelkleed mijn koffie dronk met daarbij een “waffel” met “jordbær” en “rømme”, viel mijn oog op dat schilderijtje, dat schijnbaar nonchalant zomaar op die tafel neergezet leek, rustend tegen de muur daarachter. Ik kon mijn ogen er niet van losmaken. Heb het uiteindelijk in mijn handen genomen, en dacht: “Wow, dat is voor een amateur toch heel wat om dit te kunnen schilderen, zo, wat een techniek!” Het leek zo echt. Het stond te koop bij Fretex. Daar staat geen echte kunst te koop, niet voor 130 Kronen. Later bleek het een foto te zijn, afgedrukt op canvas. Dat zag ik met mijn leesbril, thuis, ik zag het echt niet eerder. Ik moest zelfs voelen of er echt geen reliëf op zat van de olieverf. Ik was eigenlijk verbaasd dat het zo glad voelde, naast de ribbels van het canvas. Zo echt leek het! De naam waarmee het schilderijtje gesigneerd was, Marie Hauge, zocht ik ook maar even op, want dit kon niet een simpele kunstenaar zijn. Toen ik een en ander vond via Google snapte ik dat ik er niet naast zat qua inschatting van techniek, schilderkunst. Jammer alleen dat het een kopie was. Is. Maar, ik ben niet de enige die door dit schilderijtje gecharmeerd is, want via Google vond ik alleen nog maar meer kopieën, en nergens het origineel. Het is in geen enkel museum, blijkt, dus is het ergens in een privécollectie.
HET VERHAAL, ALTHANS MIJN VERHAAL
Het verhaal in dat schilderij is enorm. Althans, voor mij. Ik kan het verhaal lezen, ik denk iedereen die dit schilderijtje ziet. De titel: “Se der kommer far” (Kijk daar komt vader) is niet wat ik in eerste instantie dacht, namelijk: Kijk, daar is gevaar, daar komt gevaar! -Ik spreek n.l. nog steeds geen Noors, niet meer dan wat basiswoorden.-
Nee, het is vader die daar komt, zegt de vertaler van google mij. Maar, indien dit zo is, die kindjes, maar ook de moeder, kijken zo angstig in de verte! Alsof er werkelijk gevaar dreigt! En de moeder wijst hen erop: “Zie je dat daar? Dat is gevaarlijk, daar moet je nooit naar toe gaan!” Maar het is dus de vader waar zij naar wijst. Ik schrok toen ik de vertaling las. De titel doet vermoeden dat de moeder verheugd is, zo klinkt die zin. Los van het schilderij. Moeder kan wel willen (Wil ze dat? Nou ja, zo zie ik dat…) dat de kindjes verheugd zijn, maar ze is het zelf niet, zo voelt het voor mij, haar gezicht straalt niet, en de kindjes kijken zo donker dat ik me afvraag wat voor een geschiedenis er zich afgespeeld heeft in die leventjes, met betrekking tot die vader, plus in het leven dus van die moeder. Ze kennen hem, zo te zien, en wellicht is het hun bezorgdheid of zelfs angst, voor zijn gebruikelijke humeur, wanneer die thuis komt, of misschien zelfs altijd. De gedachten van de zoon lezend uit zijn gezichtsuitdrukking: “Verschrikkelijk, daar komt hij weer!” Of misschien denkt hij niets, voelt hij niets, is hij koud van binnen, is er niets om blij over te zijn in zijn leven. Misschien is het saai, ik weet het niet.
Misschien zit ik er heel ver naast en heb ik het fout. Het gekke is dat ik de foto uitvergroot heb voor de header hier, en toen zag ik in de ogen van de vrouw, en de frons op haar voorhoofd, anders, er was een ander gevoel, n.l.: “…daar is hij, de stakker, moet je nou zien zeg hoe moe hij is, maar wat fijn, hij komt terug, hij is er weer…..”
De zoon kan ook denken (wanneer ik die uitvergroot): “Hoe is het met hem? Gaat het wel goed met hem?” Meer bezorgdheid dan angst.
De wijsvinger van de moeder is krom, dat wijst, denk ik, op reumatiek. Dat kan komen door kou, werken met koud water. In Noorwegen was het (zwaar) afzien in die tijd. Ze is eigenlijk nog te jong voor reumatiek.
De vader komt thuis van zijn werk, zijn ploeteren, vermoed ik. Ik zie hem zelfs voorover gebogen lopen, moe, kapot. In Noorwegen heeft geen enkele inwoner het makkelijk gehad in het verleden. Ongelooflijk hoe hard dit volk heeft moeten vechten tegen alle omstandigheden: kou, rotsen, graniet. Ik zou het werkelijke verhaal van die kinderen wel eens willen horen. Van die vrouw.
GENI, DE WEBSITE VOOR GENEALOGIE
Het lijkt alsof mijn vraag gehoord is, want ik vind iets bijzonders. Dit schilderij is ook gebruikt door een familie, een Noorse familie, op de website van Geni. Alle namen en daarbij horende foto’s van details van het schilderij geven een aan zeer grote zekerheid grenzende waarschijnlijkheid over de volgende gegevens.
De familienaam is Sæta, en zij hebben gewoond in Vågåmo, Vågå, Oppland, Noorwegen.
De moeder is
Ymbjør Hansdatter Sæta (Øihusom), geboren op 22 september 1855, in Vågå, Oppland, Noorwegen, is de moeder.
De vader is: Jacob Jacobsson Sæta, geboren op 30 january 1859, in Vågå, Oppland, Noorwegen.
Hun eerste kind is een zoon, maar die staat niet op het schilderij. Het is Jakob Jacobsson Sæta, geboren op 28 juli 1885, in Vågåmo, Vågå, Oppland, Noorwegen. Hij overleed op 26 december 1965 in Vågå , Oppland, Noorwegen.
Het tweede kind, ook een zoon, is: Hans Jakobsen Sæta, I
Geboren op 13 januari 1888 en is in 1888 ook overleden, snel na zijn geboorte, want het derde kind werd een jaar later, op 10 maart 1889, geboren.
Het derde kind, ook een zoon, staat hier wel op het schilderij, en heet: Hans Jakobsen Steinli (Sæta), II geboren op 10 maart 1889, in Vågå, Oppland, Noorwegen, en overleed op 24 februari 1977. Hij is begraven in Vågåmo, Oppland, Noorwegen.
Het vierde kind, een meisje, dat voor haar broertje staat, voor Hans II, is Gunhild Jakobsdatter Sæta, geboren op 3 september 1892, in Vågåmo, Vågå, Oppland, Noorwegen, en overleden op 13 november 1923, toen zij 31 was, in Vågå, Oppland, Noorwegen.
Het vijfde kind is het kleine meisje, dat voorop staat, en dat is Ragnhild Jacobsdotter Sæta, geboren op 4 maart 1895, in Vågåmo, Vågå, Oppland, Noorwegen.
Het kleinste kindje, het zesde kind, gedragen door de moeder, is Anne Jacobsdotter Skjedsvold (Sæta)
Geboren op 30 oktober 1897 in Vågåmo, Vågå, Oppland, Noorwegen, en overleden op 24 september 1961.
Wat een verhaal in zo’n klein schilderij. Het is niet groter dan ongeveer 30 bij 20 centimeters, althas, zo groot is de kopie die ik heb.
MARIE HAUGE
Marie Hauge (geboren op 8 juli 1864 in Drammen, Noorwegen, overleden 11 november 1931) was een Noorse kunstschilder.
Leven en werk
In 1888, op 24-jarige leeftijd, begon ze aan de kunstacademie van Christian Krogh en Hans Heyerdahl. Ze studeerde ook bij Eilif Peterssen, Erik Werenskiold, Sven Jørgensen en Harriet Backer tussen 1888 en 1900. In het begin van de twintigste eeuw was ze in Parijs, waar ze de jaren 1903 tot 1907 doorbracht aan de Académie Colarossi en Académie des Beaux-Arts.
Naast haar schilderijen, maakte ze een aantal beeldjes en reliëfs in kleine formaten.
Enkele reacties van aangeschreven instanties betreffende de kunstenares Marie Hauge
Vågå Historielag: “Marie Hauge. Så vidt vi vet hadde ikke hun noen spesiell tilknytning til Vågå, men hun reiste mye rundt, og også til Vågå. Det nevnte maleriet tilhører Lillehammer Kunstmuseum, så du kan jo tipse om at der kan de nok få mer informasjon.”
Nederlands: “Marie Hauge. Voor zover we weten, had ze geen speciale band met Vågå, maar ze reisde veel, en ook naar Vågå. Het genoemde schilderij is van het Lillehammer Art Museum, dus je zult daar waarschijnlijk meer informatie kunnen krijgen.
Stiftelsen Lillehammer Museum: “Dette maleriet er malt i 1898. Det er fire år etter den kjente Vågåsommeren, der en rekke kunstnere samlet seg i Vågå. det var både mannlige og kvinnelige malere der. Denne sommeren gjorde Vågå kjent, og jeg vil tro at det er grunnen til at andre dro til Vågå i årene etter. Når vi leser om Marie Hauge og andre kunstnere så er det påfallende at studiereiser til utlandet er remset opp i mengder, mens studieturer i Norge knapt er nevnt. Men Marie Hauge malte flere malerier i Vågå. Det er godt mulig at Nasjonalmuseets fjellandskap fra 1898 er malt på samme tur. Jeg vet i alle fall at hun malte et maleri av tunet på Gardsøy. Jeg vet riktignok ikke årstallet, men sannsynligvis samme år.
Dette var ikke malere som selv hadde tilknytning til Vågå, annet enn Kristen Holbø, som var den som fikk venneflokken med. Men folk bodde på forskjellige garder som tok imot besøkende, slik som Sve og Sørem. Hvor Marie Hauge bodde vet jeg imidlertid ikke.”
Nederlands: “Dit schilderij is geschilderd in 1898. Vier jaar na de beroemde Vågå-zomer kwamen een aantal kunstenaars samen in Vågå. er waren zowel mannelijke als vrouwelijke schilders. Deze zomer maakte Vågå bekend, en ik denk dat dat de reden is waarom anderen in de jaren daarna naar Vågå gingen. Als we lezen over Marie Hauge en andere kunstenaars, valt op dat studiereizen naar het buitenland in grote getale worden vermeld, terwijl studiereizen in Noorwegen nauwelijks worden genoemd. Maar Marie Hauge schilderde verschillende schilderijen in Vågå. Het is goed mogelijk dat het berglandschap van het Nationaal Museum uit 1898 op dezelfde reis is geschilderd. Ik weet tenminste dat ze een schilderij van de tuin op Gardsøy heeft geschilderd. Ik weet het jaar niet, maar waarschijnlijk hetzelfde jaar. Dit waren geen schilders die zelf een band hadden met Vågå, behalve Kristen Holbø, die de groep vrienden ontving. Maar mensen logeerden op verschillende boerderijen die bezoekers kregen, zoals Sve en Sørem. Ik weet echter niet waar Marie Hauge woonde.”
Trond Myrstad (via Geni): “The painting was discussed in a newspaper article back in 1998 (Gudbrandsdalen Dagningen, April 17th 1998). I don’t think Marie Hauge knew the Sæta family as such, but she stayed in Vågå from time to time. When the painting was made in 1898 she stayed at the farm Gardsøy, It is also known that she stayed at the farm Nordgard Sandbu. It is also known that she made paintings elsewhere in Gudbrandsdalen.”
Nederlands: “Het schilderij werd in 1998 besproken in een krantenartikel (Gudbrandsdalen Dagningen, 17 april 1998). Ik denk niet dat Marie Hauge de familie Sæta als zodanig kende, maar ze verbleef van tijd tot tijd in Vågå. Toen het schilderij werd gemaakt in 1898 verbleef ze op de boerderij Gardsøy, het is ook bekend dat ze op de boerderij Nordgard Sandbu verbleef. Het is ook bekend dat ze elders in Gudbrandsdalen schilderijen maakte.”
Gudbrandsdølen Dagningen stuurde vervolgens na contact hierover: Artikel vrijdag 17 april 1998 in een PDF – Maleri fra Øvre Sæta i Vågå
Sæterliv Vågå
Zoals altijd wanneer ik iets fascinerend vind, zocht ik naar meer over het gebied. De hierna volgende video is niet van de tijd dat deze familie daar leefde maar het landleven, de boederij, het is wel voortgevloeid uit het leven van deze familie, en net zo heel lang daarna. De titel: Sæterliv Vågå wordt door google niet vertaald. Via wiki kom ik tot dit: Sæter (Deens), dit is in het Noors Seter, en dan vertaald in het Nederlands:
- Een Scandinavische bergweide die seizoengebonden wordt gebruikt voor het grazen van koeien of geiten.
- Een hut gevonden in zo’n weiland.
Sæterliv betekent: het leven in de sæter. Ook wordt aangegeven op een andere wiki bladzijde dat sæter een gebied is boven de boomgrens, een “Alpin Tundre“: Alpine toendra is een ecozone of klimaatzone gekenmerkt door een gebrek aan bos vanwege de hoogte. De Alpinetoendra is boven de boomgrens en verschilt van de Poolcentra doordat er geen permafrost is. Bovendien is de bodem in Alpengebieden algemeen beter dan gedraineerde gronden op de Noordpool.