Aftenlandet, Avondland, ook bekend als “Evening Land”, is de titel van een korte onconventionele muziekfilm van de Noorse filmregisseur Erik Poppe en de Noorse TV regisseur Odd Arvid Strømstad, uitgezonden door de Noorse NRK televisie, op 11 februari 1994 en op de website nog steeds beschikbaar.
De muziek wordt vertolkt door de Noorse Sami joik-zangeres Mari Boine en de bekende Noorse sopraan- en tenorsaxofonist Jan Garbarek. Erik Poppe heeft de video gepubliceerd in Vimeo.
Let op: gedurende de eerste 47 seconden is er geen geluid. Dit is in de NRK uitvoering wel te horen: hier dus.
Aftenlandet
Waarom gekozen is voor de titel “Aftenlandet”, “Avondland”, is nergens te vinden. Zelfs de gezongen tekst niet. Door aan de slag te gaan met het woord zelf, en te verbinden met wat er in de korte film te zien is, dan zou het woord aftenlandet de letterlijke uitdrukking kunnen zijn van wat er in Noorwegen gebeurt wanneer de winter nadert, winter solstice, vintersolverv, de kortste dag van het jaar, welke plaats vindt op 21 december. Zelfs gedurende de dag is het schemerig wanneer de zon—die hier in het dal van de rivier Storåne vanaf half november tot eind januari niet boven de bergen uitkomt—ook nog eens schuil gaat achter dikke zware lagen sneeuwwolken. Het meeste licht is er tussen tien uur in de ochtend en drie uur in de namiddag. Het is dus 5 uren echt dag, 2 uren schemerig en 17 uren nacht. Die nachten zijn zonder maan aan de hemel aardedonker. Vanaf 21 december stabiliseert de duisternis zich tot Kerstmis, Yule. Daarna gaan de dagen weer langer worden, tot aan het maximale aantal uren daglicht op 21 juni, de summer solstice, sommersolverv, de langste dag. De tijd waarin we nu leven, op dit moment, is de kersttijd, het donkerste deel van het jaar, waardoor Noorwegen dus gedurende lange tijd niet alleen een avondland, een “aftenlandet” is, maar ook een nachtland.
Hoe noordelijker je reist, of leeft, hoe donkerder het wordt gedurende de wintertijd, en gedurende de winter solstice komt de zon niet “op”. Is alles donker. Dag en nacht.
Het gebrek aan zonlicht creëert een “naar binnen gaan”, in je eigen woning, je eigen innerlijke woning, jezelf. Gedurende de donkere dagen ben je aangewezen op binnenshuis activiteiten. In Noorwegen zijn breien, hout bewerken, en weven vormen van “huisvlijt”, husfliden, en bijzonder populair. Naarmate de zon krachtiger wordt en weer uitstijgt boven de bergen, worden de temperaturen aangenamer en trekt men er op uit om te wandelen, skiën, langlaufen, en te sleeën.
Een tweede uitleg van het woord “aftenlandet”
Omdat in de korte film regelmatig beelden van wat lijkt het leven van Mari Boine als kind getoond worden, met daarnaast beelden van zowel de volwassen Mari Boine en Jan Garbarek, waarbij Jan Garbarek diep in de ogen van de camera kijkt, de kijker aankijkt, lijkt het alsof de boodschap is dat hetgeen getoond wordt voorbij is, dat de moderne tijd de verbinding met het Noorwegen zoals het was verbroken heeft, er geen waarde meer aan hecht. Dan is het woord aftenlandet, ofwel avondland, de moderne industriële op economische groei gefundeerde wereld die ten onder gaat door verlies van natuur en menselijkheid, menselijke waarden, diepere waarden, ethiek en leefbaarheid.
Goaskinviellja – Eagle Brother – Ørnebror – Broer Adelaar
Update. Januari 2, 2021: Tja. Er is in de video ook een vogel, een adelaar, kennelijk. Nadat ik verder zocht vanwege: “waar heb ik dit lied meer gehoord” kwam ik terecht bij een video met ook Mari Boine, die dit lied zingt tijdens een concert in Oslo: Eagle Brother, ofwel Goaskinviellja in de taal van de Sami in het noorden van Noorwegen, Zweden en Finland. Verwarrend is het wel: waarom de video Aftenlandet noemen, Evening Land, Avondland, terwijl de Adelaar, Ørn, wordt bezongen? Adelaars vliegen hier, in Noorwegen, ook in de zomer!
De volgende tekst vond ik op Mari Boine’s website. [Even doorscrollen naar Eagle Brother.] De tekst geeft aan dat Mari Boine al zingende communiceert met de adelaar, en de vraag stelt: wanneer laat je me weer samen met je vliegen, broeder adelaar? Ver weg in het noorden zag ik, onder de Grote Beer, je broeders opstijgen en de vrijheid vinden in de eindeloze ruimte van het hemelgewelf. Ze vroegen: wie heeft je vleugels zo strak vastgebonden? Broeder Adelaar, wanneer vliegen we weer samen?
Is dit wellicht de vraag van een vrouw, Mari Boine, die geboren is als Sami, een natuurvolk, dat een enorm hechte band heeft met alle natuur, en natuur-wezens, en spiritueel kon vliegen, in trance, in meditaties, en dit niet meer kan ervaren, doordat de moderne maatschappij haar vleugels strak heeft vastgebonden? Indien zo, dan komt dit wel dichtbij de hieraan voorafgaande uitleg, uitleg twee van Aftenlandet. En dat: wie heeft je vleugels zo strak vastgevonden? is de vraag aan ons allen: wij, als mensheid, zijn de verbinding met de natuur kwijt geraakt, onze gesstelijke vleugels zijn vasrtgebonden. Alleen wanneer je weer middenin de natuur bent, niet de natuur van een parkje, park, of een plek waar zelfs de skyline van steden nog te zien is, en de mens overal aanwezig en hoorbaar, storend…., nee, de natuur waar je alleen bent met en in alle elementen. In die mensloze ruimte jezelf weer ervaren en deel te weten, te voelen, van alles om je heen. Om een idee te krijgen: de film: Beyond Sleep[Uitzending Gemist, VPRO, bereikbaar via een VPN verbinding, zoals Goose, wanneer je in het buitenland woont] neemt je mee naar die ruimte, natuur, wijdsheid, en mensloosheid.
Speelijsten SoundCloud:
Speellijsten YouTube:
Foto’s Sami:
Bladzijde Mølterland: Sami